Basic HTML Version
22
•
Ključ, Kula Radetina, Kulen-Vakuf, Mala Kladuša, Mutnik, Obrovac, Orašac, Ostro-
vica, Ostrožac, Pećigrad, Podzvizd, Ripač, Rmanj, Sokolac, Stari Majdan, Stijenu,
Šturlić, Todorovo, Tržac, Veliku Kladušu, Vrnograč i Vrnograč kod sela Ćukova.
Uz ovo treba skrenuti pažnju da jedan dio starih gradova u svojoj blizini ima
gradinske lokalitete: Hresno, Velika Kladuša, Novigrad (Todorovo), Otoka, Brekovica,
Ostrožac, Obrovac, Sokolac, Ripač, Ostrovica, Stražbenica i Ključ. Jedan broj gradova
je planski napušten i porušen od strane habsburške vlasti u drugoj polovini XVI sto-
ljeća: Ajtić, Bušević, Mračaj, Novigrad (Todorovo), Čavić, Krupa, Stijena, Izačić, To-
plički Turanj, Radetina Kula i Gradac. Mnogi od navedenih gradova su u osmanskom
periodu obnovljeni, gotovo svi su prošireni, dodatno ojačani i pretvoreni u znatno jače
tvrđave, ali i podignuti potpuno novi gradovi: Kulen-Vakuf, Havala, Orašac, Petrovac,
Stari Majdan i Sanski Most. U periodu austrougarske vladavine promjene su pretrpjeli
Bihać, Sokolac i Ostrožac. Upravo po ovim karakteristikama najveći dio starih grado-
va Unsko-sanskog kantona predstavlja jedinstvenu cjelinu unutar ukupnog korpusa
starih gradova Bosne i Hercegovine, a imajući u vidu da su bili i dio pograničnog
odbrambenog sistema susjednih, često zaraćenih zemalja (Osmansko Carstvo, Bosna,
Ugarska, Habsburško carstvo, Hrvarska, Slovenija, Mletačka republika), oni predstav-
ljaju jedinstvenu cjelinu unutar evropskog kulturnog naslijeđa.
Mirzet Mujadžić
konzervator i restaurator
Nijazija Maslak
muzejski savjetnik